Οι τάσεις και οι προκλήσεις κόντρα στην αβεβαιότητα των πληθωριστικών πιέσεων και του ακριβού χρήματος. Οι key players, τα «πράσινα» projects και οι επενδύσεις από θεσμικούς μέχρι funds.
Οι αξίες των ακινήτων έχουν αλλάξει σημαντικά σε όλο τον κόσμο τα τελευταία 20 χρόνια. Παρά τις προκλήσεις, οι επενδυτές συνεχίζουν να αναζητούν ευκαιρίες για να «κλειδώνουν» αποταμιεύσεις. Ήδη ένα μπαράζ επενδύσεων σε πολυτελή ξενοδοχεία και κατοικίες -με ναυαρχίδα το Ελληνικό αλλά και τα δημοφιλή νησιά-, καθώς και σε logistic centers, retail malls, αναπλάσεις και υποδομές -ειδικά μετά τις πρόσφατες φυσικές καταστροφές- επιβεβαιώνει τη δυναμική της τοπικής αγοράς, η οποία προσελκύει το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών, τραπεζών, servicers αλλά και των κορυφαίων αρχιτεκτονικών γραφείων του κόσμου.
Οι αβεβαιότητες στο οικονομικό περιβάλλον, εν πολλοίς εισαγόμενες, με τις ανατιμήσεις των οικοδομικών υλικών, την ακριβή ενέργεια αλλά και το αυξημένο κόστος χρηματοδότησης λόγω της αύξησης των επιτοκίων, επηρεάζουν την αγορά αλλά αντισταθμίζονται σε μεγάλο βαθμό από τις προσδοκίες που καλλιεργούν η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας καθώς και η συνεισφορά του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που θα τονώσουν την ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια. Ενδεικτικό των θετικών προσδοκιών είναι ότι μεγάλο μέρος των άμεσων ξένων επενδύσεων στη χώρα κατευθύνεται στον τομέα της διαχείρισης περιουσίας. Το 2022 απέσπασε 1 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, σε σύνολο άμεσων ξένων επενδύσεων 7,22 δισ. ευρώ συνεισφέροντας στο ρεκόρ 20ετίας για τη χώρα.
Σήμερα αγοραστές υψηλού εισοδήματος επενδύουν στην αγορά πολυτελών ακινήτων σε τιμές που κυμαίνονται πάνω από 6.000 έως 12.000 ευρώ ανά τ.μ.. Σύμφωνα με τον οίκο Greece Sotheby’s International Realty, το ποσοστό κλεισίματος συμβολαίων βελτιώνεται ενώ το ενδιαφέρον είναι έντονο. Να σημειωθεί πως το ενδιαφέρον για ανέγερση πολυτελών κατοικιών ενισχύει και το πρόγραμμα Golden Visa, ειδικά μετά τις πρόσφατες αλλαγές, με τον διπλασιασμό του ελάχιστου ορίου επένδυσης στον κεντρικό, νότιο και βόρειο τομέα της Αττικής, όπως επίσης και σε Μύκονο, Σαντορίνη και στον δήμο της Θεσσαλονίκης.
Η ζήτηση για μίσθωση νέων χώρων παραμένει ισχυρή και στον κλάδο γραφείων και εμπορικών αποθηκών, κάτι που αποτυπώνεται στον υψηλό ρυθμό αύξησης ενοικίων στις δημοφιλείς εμπορικές πιάτσες. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Cushman & Wakefield Proprius, τα ενοίκια σε prime χώρους λιανικής της Ερμού κυμαίνονται σε 285 ευρώ ανά τ.μ. τον μήνα από 260 ευρώ τη διετία 2020-2021, με τις αποδόσεις να φτάνουν στο 5,35% στην “καρδιά” της Αθήνας.
Η ανισορροπία προσφοράς και ζήτησης επιτρέπει στους κατασκευαστές να μετακυλύουν το σημαντικά αυξημένο κατασκευαστικό κόστος στον χρήστη και ιδιαίτερα σε περιπτώσεις κτιρίων σύγχρονων βιοκλιματικών προδιαγραφών. Στελέχη από το χώρο των developers και των εταιρειών διαχείρισης ακινήτων εφιστούν την προσοχή στην ανάγκη ανακατασκευής του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος, καθώς η αγορά κινείται με δύο ταχύτητες, όπως φαίνεται και στις ανανεώσεις των υφιστάμενων μισθωτηρίων, όπου παρατηρούνται έντονες αποκλίσεις σε σχέση με τα μισθώματα που επιτυγχάνονται σε νέα κτίρια. Από την άλλη μεριά οι υψηλοί ρυθμοί αύξησης των ενοικίων αποτελούν επιταχυντή υπεραξιών σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.
Επιπλέον, ο τομέας των logistics αναμένεται να συνεχίσει να απορροφά ισχυρές κεφαλαιακές ροές, καθώς η ζήτηση αυτοτροφοδοτείται από τις στρεβλώσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας, την αύξηση του μεταφορικού κόστους και την ενίσχυση του online καναλιού πωλήσεων από τους εμπόρους. Ο κλάδος εμφανίζει την τελευταία πενταετία τον υψηλότερο ετήσιο ρυθμό αύξησης ενοικίων (5,4%) αλλά και τη μεγαλύτερη πτώση των εισοδηματικών αποδόσεων, που ωστόσο συνεχίζουν να παραμένουν πάνω από 200 μ.β. υψηλότερες έναντι των αντίστοιχων ακινήτων του κλάδου στην ευρωζώνη.
Διατήρηση του momentum
Σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη «The future of real estate» της KPMG ο εγχώριος κλάδος παρουσιάζει σαφή σημάδια ανάκαμψης αφήνοντας πίσω του την οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας και τις πιο πρόσφατες προκλήσεις που έφερε η πανδημία της Covid-19. Επιπλέον, μεγάλες εταιρείες θέτουν ψηλά τον πήχη των προδιαγραφών ενώ η δραστηριότητα στην αγορά κατοικιών είναι έντονη, με αυξημένη ζήτηση από ντόπιους και ειδικότερα ξένους αγοραστές.
Στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος επιβεβαιώνουν τις θετικές προσδοκίες στην αγορά μετά από αύξηση στις τιμές των διαμερισμάτων με μέσο ετήσιο ρυθμό 11,7% το 2022. Οι τιμές γραφείων υψηλών προδιαγραφών αυξάνονται επίσης το 2023 αν και πέρυσι η οικοδομική δραστηριότητα για επαγγελματικής χρήσης ακίνητα (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ) κατέγραψε μείωση 8,1%.
