Όλοι ξέρουμε τι έγινε στο κέντρο της Αθήνας κατά τη διάρκεια της κατοχής των Γερμανικών στρατευμάτων. Τι γινόταν όμως εκείνη την εποχή στα νότια της πόλης;
Στα νότια προάστια τι γινόταν στις αρχές της δεκαετίας του 40; Ευτυχώς έχουν διασωθεί ιστορικές πηγές για να μας διαφωτίσουν.
Η Γλυφάδα στην κατοχή
Η Γλυφάδα όπως και οι περισσότερες περιοχές των νοτίων αποτελούσαν τα χρόνια πριν τον πολεμο τόπο παραθερισμού. Όπως ήταν φυσικό, οι παραθεριστές λιγόστεψαν κατά τα χρόνια της κατοχής με τις συγκοινωνίες με το κέντρο της Αθήνας να έχουν διακοπεί από τον κατακτητή. Οι μεγάλες εκτάσεις βοσκής και καλλιέργειας ήταν ευεργετικές για τους κατοίκους της περιοχής οι οποίοι κατάφεραν να περάσουν τα δύσκολα αυτά χρόνια με τις προμήθειες που παρήγαγε ο τόπος τους.
Τα αρκετά νερά της Γλυφάδας και η εξαιρετική δραστηριότητα αρκετών Γλυφαδιωτών βοήθησαν και η Γλυφάδα πέρασε χωρίς θύματα την μαύρη κατοχή. Η κοινωνική αλληλεγγύη έκανε θαύματα κατά την περίοδο της κατοχής. Οι παλιοί μιλούν με νοσταλγία και συγκίνηση για τους κήπους που χάθηκαν. Η Γλυφάδα λοιπόν, ή μάλλον οι κάτοικοί της δεν πείνασαν στον πόλεμο και στην Κατοχή, όμως βομβαρδίστηκαν ανελέητα. Η Γλυφάδα υπέστη άγριους βομβαρδισμούς που οφείλονταν στην γειτνίαση με το στατιωτικό αεροδρόμιο στο οποίο είχαν εγκατασταθεί οι Γερμανοί. Σχεδόν όλη η συνοικία του Βοσπόρου καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς των αγγλικών αεροπλάνων και τα καταφύγια και τα ορύγματα έγιναν μόνιμος τρόπος ζωής για τους λιγοστούς Γλυφαδιώτες .
Το δάσος της Γλυφάδας οι Γερμανοί το χρησιμοποίησαν για απόκρυψη και παραλλαγή πυρομαχικών και μεταφορικών μέσων. Έτσι το δάσος γλίτωσε από την άγρια ξύλευση της κατοχής, πράγμα που δεν γλίτωσε το δάσος του γειτονικού Υμηττού. Ακόμη οι Γερμανοί επίταξαν τα περισσότερα σπίτια των παραθεριστών και εγκατέστησαν σε αυτά αξιωματικούς αλλά και απλούς στρατιώτες .Ενώ λοιπόν η κατοχή δεν έδωσε θύματα από την πείνα στη Γλυφάδα, έδωσε αντίθετα μεγάλες υλικές καταστροφές αλλά και νεκρούς από τους συνεχείς βομβαρδισμούς .
Είναι μέσα στην κατοχή που η παντελής έλλειψη συγκοινωνίας, οδήγησε τους Γλυφαδιώτες στη διεκδίκηση, σύσταση και λειτουργία του πρώτου γυμνασίου της Γλυφάδας. Είναι μέσα στην κατοχή που η κοινότητα αναβαθμίστηκε σε Δήμο με την ονομασία Δήμος Ευρυάλης πρώτος Δήμαρχος Ευρυάλης ο Ανδρέας Λαζαράκης, φυσιογνωμία που σφράγισε με την δράση του την κατοχική Γλυφάδα.
Στην περιοχή της Γλυφάδας όπως και σε εκείνη της Βούλας εντοπίζονται καταφύγια τα οποία είτε δημιουργήθηκαν είτε απλά έπεσαν στα χέρια των Γερμανών. Υπάρχει λεπτομερής καταγραφή των καταφυγίων που υπάρχουν στη Βούλα και τη Γλυφάδα, με το δίδυμο καταφύγιο της Γλυφάδας να έχει μείνει αναλλοίωτο στο χρονο. Το καταφύγιο της Γλυφάδας είναι σχεδόν πανομοιότυπο με αυτό της Βούλας, λίγο όμως μεγαλύτερο και εντελώς εγκαταλειμμένο και αφρόντιστο, ίσως και από την εποχή που το άφησαν οι Γερμανοί. Πλέον λείπει οτιδήποτε μεταλλικό από το εσωτερικό, όπως τα στηρίγματα για τις πόρτες και οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Υπάρχουν σημειώσεις στους τοίχους από επισκέπτες παλαιότερων εποχών (δεκαετίας κυρίως του 1950-60), οι χαρακτηριστικές φωλιές πολυβόλου σκουριασμένες στα σκαλιά εισόδων εξόδων, υδραυλικά φρεάτια, μία τριπλή δεξαμενή νερού και πλήθος θαλάμων και υπογείων τούνελ που τους συνέδεαν, σε διάταξη κατασκευής ακριβώς ίδια με του καταφυγίου της Βούλας.
Η Βουλιαγμένη στην κατοχή
Η όμορφη περιοχή της Βουλιαγμένης, τόπος παραθερισμού, πέρασε δύσκολα κατά τη Γερμανική κατοχή μιας και το σημείο ήταν στρατηγικής σημασίας για τον κατακτητή. Η περιοχή μοιαζει έρημη, μια και έχει περάσει πια ο καιρός της ειρήνης και των εκδρομών και αρχίζει η μαύρη περίοδος της κατοχής και της αγωνίας. Με τους μόνιμους κατοίκους να παλεύουν για να επιβιώσουν και τους Γερμανούς να έχουν κάνει επίσχεση σχεδόν σε κάθε πιθανή διέξοδο προς την παραγωγή αγαθών.
Η ταβέρνα της οικογενείας Λάμπρου επιτάσσεται από τις κατοχικές δυνάμεις. Η ταβέρνα μοναδικός χώρος σε διαστάσεις αλλά και στρατηγική θέση στο κόλπο της Βουλιαγμένης είναι το πρώτο οίκημα που επιτάσσεται. Ο Γερμανός που είναι επικεφαλής διατάσσει την άμεση εκκένωση του οικήματος, για να παραδοθεί άδειο και με ορθάνοιχτες πόρτες και παράθυρα στη στρατιωτική διοίκηση. Παράλληλα, το Ορφανοτροφείο λειτουργεί ως το κτίριο της Ναυτικής Διοίκησης των Γερμανών, με το νησάκι Φλέβες να είναι ενδεχομένως πιο ‘ζωντανό’ από την στεριά. Το νησάκι Φλέβες ήταν μεγάλο οχυρό των Γερμανών, εβάριθρα στελεχωμένο από σπίτια, ένα θέατρο ακόμα και οίκο ανοχής.
Kατά την Γερμανική κατοχή ο εργολάβος Μπαχάουερ έφερνε με ρυμουλκούμενο καμιόνι εργάτες από την Αθήνα για να ανοίξει το δρόμο που σήμερα αντιστοιχεί με τη Λ.Αθηνάς και οι παλαιότεροι ονόμαζαν Περιοχή είχαν κτίσει και μαγειρείο στό ύψος του σημερινού ξενοδοχείου Αρμονία, πίσω από το οποίο σύχναζαν τα μικρά πεινασμένα Ελληνόπουλα ζητιανεύοντας τα περισσεύματα των Γερμανών. Η διαμονή των Γερμανών εξυπηρετούνταν από μεγάλα στρατιωτικά τόλ αντί σκηνών.Η διαρρύθμιση του ξενοδοχείου ΑΚΤΗ είχε αλλάξει, ώστε να εξυπηρετηθούν οι Γερμανοί ναύκληροι των υποβρυχίων. Γοητευμένοι από τον Όρμο της Βουλ/νης το 1941 κατασκεύασαν πρόχειρη προβλήτα μπροστά στο μαγαζί ”Λάμπρος”. Ο Γερμανός Διοικητής που είχε επιτάξει το Ορφανατροφείο μάζεψε από τα κτίρια ότι σιδερένιο αντικείμενο υπήρχε κρεββάτια,καροτσάκια κλπ και κατασκεύασε με αυτά και τσιμέντο στην αρχή του μώλου του Ν.Ο.Β μία προβλήτα για να αράζει την βενζινάκατό του.
Ήταν μόνο η τύχη και ένα μεγάλο ναυάγιο το 1941 που επέτρεψαν στους κατοίκους να βρουν τροφή και να καταφέρουν να επιβιώσουν. Η Βουλιαγμένη ήταν γεμάτη συρματοπλέγματα που είχε στήσει ο Γερμανικός στατός για να περιορίσει κατοίκους και τους όποιους επισκέπτες της περιοχής. Τα συρματοπλέγματα είνα εμφανη στη φωτογραφία ντοκουμέντο της οικογένειας Κορδώνη – Διαπούλη από την παραλία της Βουλιαγμένης το καλοκαίρι του 42.
Το Ελληνικό στην κατοχή
Το 1943 με τη Γερμανική Κατοχή δίνεται η εντολή εκκένωσης της περιοχής και οι κάτοικοι βρίσκουν καταφύγιο σε σπίτια στην Καλλιθέα, την Κοκκινιά και τη Νέα Σμύρνη. Η περιοχή διαμορφώνεται σε εικονικό αεροδρόμιο με απώτερο σκοπό να μη βομβαρδιστούν οι πραγματικές εγκαταστάσεις. Οι βομβαρδισμοί επέτειναν την καταστροφή και την ερήμωση. Στην Κατοχή οι κοινότητες Γλυφάδας και Ελληνικού καταργούνται και στη θέση τους δημιουργείται ο Δήμος Ευρυάλης με το Νόμο 239/1943 ΦΕΚ Α΄ 174/1943. Δύο χρόνια αργότερα με αναγκαστικό Νόμο του 1945 αποσπάστηκε από το Δήμο Ευρυάλης και ανασυστάθηκε ως Κοινότητα Ελληνικού.
Με τη λήξη του πολέμου τον Οκτώβριο του ΄44 οι παλιοί κάτοικοι των Σουρμένων επιστρέφουν από τη «δεύτερη εξορία» όπως οι ίδιοι λένε και ξαναχτίζουν τα σπίτια τους. Η ανάγκη για χρήματα τους κάνει να πουλήσουν μέρος του κλήρου τους κυρίως σε άλλους Πόντιους πρόσφυγες.
Ο Άλιμος και το Καλαμάκι στην κατοχή
Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής, το Καλαμάκι ήταν ένα απέραντο στρατόπεδο, επειδή ήταν κοντά στο αεροδρόμιο του Ελληνικού. Πρωτον μέλημα ήταν η οργάνωση του αεροδρομίου με βελτίωση για παροχή υπηρεσιών, απαραίτητη στους Γερμανούς, που θα εξυπηρετούσε επιθετικές και αμυντικές ανάγκες. Ο κύριος διάδρομος Βορρά-Νότου έπρεπε να μεγαλώσει για να δέχεται μεγάλα αεροπλάνα .Η επέκταση του έγινε από την πλευρά του Άλιμου χρησιμοποιώντας μπάζα από έναν λόφο που ήταν μεταξύ ρέματος Άγιου Νικολάου και σημερινών πρώτων υπόστεγων επισκευής αεροπλάνων Ολυμπιακής (πάνω από το μικρό λιμανάκι και την παραλιακή).Ίσως με την ενέργεια τους αυτή να κατέστρεψαν ότι είχε απομείνει από τον Αρχαίο ναό του Απόλλωνα του Δήμου Αλιμουντος όπως αναφέρουν οι αρχαίοι συγγραφείς -ιστορικοί που τον περιγράφουν ως ένα μεγαλόπρεπη ναό που τον που τον ξεχώριζαν όταν περιέπλεαν τα παράλια του Σαρωνικού. Η φρουρά του αεροδρομίου ήταν κατανεμημένη στον Άλιμο ως εξής: Μέσα στο αεροδρόμιο ήταν Γερμανοί έχοντας ως στρατηγείο τους την οικία Τογκλη (ανατολικά του γήπεδο ΣΟΚ).Φρουρούς είχαν Αυστριακούς με βάση τους την οικία Σταμουλη(βόρεια του αερολιμένα και κοντά στον κεντρικό διάδρομο)παρατηρητήριο της οικίας Υφαντιδη(κοντά στην παράλια )το είχαν οι Ιταλοί που κατά μεγάλο ποσοστό εξυπηρετούσαν και τα παράλια πολυβολεια. Αυτα ήταν εγκατεστημένα στον Αγ.Κοσμα,στον Ζέφυρο (πάνω από την σημερινή πλαζ, αρκετά υπερυψωμένα την εποχή εκείνη πριν την διαμόρφωση τους όπως είναι σημερα) και των λόφων Πανός-Αγ.Αννας.
Στο σημερινό Καλαμάκι είχαν επιταχθεί την οικία Μπολοβινου (Θουκυδιδου και Αθανάσιου Διάκου).Η κομαντατουρα ήταν επί της Αθ.Διακου σχεδον. Η δε τεχνική υποστηρικτική μονάδα για τα οχήματα τους ήταν στο Δημοτικο Σχολείο επί των Φαν Βαικ και παραλιακής .Επιπλέον χρησιμοποιήσουν και κτήρια επί της οδού Τον Βαικ και Θουκυδιδου για στρατόπεδα και μαγειρεία .Όλες όμως οι υπηρεσίες και η Διοίκηση αυτών των μονάδων ήταν στο Ανατολικό τμήμα του αερολιμένα. Αργότερα στον Δήμο μας εγκαινίασαν το Συμμαχικό Κοιμητήριο (μεταξύ Εδέμ και Άλιμου) για να τιμήσουν όσους έπεσαν κατά την διάρκεια του πόλεμου στην Ελλάδα .
ΠΗΓΗ: nou-pou.gr
